Het is volkomen normaal dat je constant druk bent, want dat zijn we toch allemaal. Je gezin, je buren, je collega’s; iedereen vindt het normaal dat je een volle agenda hebt, veel moet presteren op je werk, je je tijd goed moet benutten, het huishouden moet managen en tevens de agenda van je kinderen goed gevuld moet houden. Het liefst doe je zoveel mogelijk in zo weinig mogelijk tijd. Dat is immers efficiënt.
Je vraagt dus nogal veel van je lichaam en geest. Voortdurende drukte en een volle agenda heeft invloed op ons lichaam en geest. In hoog tempo leven op het werk én in ons privéleven en tegelijkertijd alle overige prikkels verwerken, maakt de mens gevoelig voor stress.
Langdurige druk kan behoorlijk gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Constante druk vanuit verschillende hoeken brengt vaak veel stress met zich mee. Aangezien deze stress vaak niet afneemt en niet iedereen volledig kan ontspannen, stevenen verschillende individuen af op een burn-out. Toch ontwikkelt niet iedereen standaard een burn-out, ondanks dat ze zich misschien in dezelfde (werk)situatie bevinden. Hoe kan dat?
Wat maakt je gevoelig voor een burn-out?
Waarom krijgt de ene mens wel een burn-out en een ander niet?
Het grote verschil in burn-outgevoeligheid zit onder andere in je persoonlijkheidskenmerken. Persoonlijkheidskenmerken zijn de belangrijkste factoren tot het krijgen of voorkomen van een burn-out. Hoe zit je als mens in elkaar? Eigenschappen als ‘perfectionisme’, ‘geen nee kunnen zeggen’, ‘moeilijk kunnen delegeren’ en ’teveel verantwoordelijkheid voelen’ zijn grote risico-factoren voor het krijgen van een burn-out. Deze eigenschappen hebben gemeen dat ze veel van je vragen. Je geeft veel en dat vraagt veel draaglast en draagkracht.
Positieve persoonlijkheidskenmerken kunnen veranderen in negatieve eigenschappen. Vaak kan een dergelijke eigenschap al snel een slechte eigenschap worden door de toevoeging van het woordje ’te’. Alles is een tegenstelling in het leven, zo ook de eigenschappen van mensen. Goede eigenschappen kunnen doorslaan in het negatieve. Neem bijvoorbeeld je wens om veel grenzen te stellen, omdat dit jezelf beschermt tegen de buitenwereld. Maar stel je teveel grenzen, dan bescherm je jezelf teveel, ga je de uitdaging niet meer aan en is er geen sprake van persoonlijke groei.
Je loopt dus vaak onbewust een risico. “Ik had niet gedacht dat mij dit zou overkomen” hoor je dan ook vaak van iemand die uitgevallen is. Veel mensen realiseren zich niet dat ze een risico lopen, omdat zij zich niet bewust zijn van het feit dat er al een tijdlang ’te’ voor hun normaal goede eigenschap staat. Want wie is immers degene die bepaalt dat de eigenschap is ontaard in een ’te’ voor deze persoon? Wat is normaal? Wat zou een goede verhouding zijn? Dit is heel persoonlijk. Het is jouw waarheid en jouw persoonlijke beleving.
En dan neemt je lichaam het van je over… Uiteindelijk is het je lichaam dat ingrijpt. Je lichaam vindt dat het genoeg is geweest en dat het ’te’ is. Als gevolg krijg je een willekeurige stroom van lichamelijke, emotionele en geestelijke klachten die ervoor zorgen dat je niet meer (goed) kunt werken en leven.
Belangrijk is dus om een goede balans te vinden in je persoonlijkheidskenmerken. De kern van het probleem is eigenlijk dat je zelf pas te laat weet wanneer je burn-outgevoelig bent. Je persoonlijkheidskenmerken zijn eigenlijk de enige indicatie voor een burn-out, niet de mate van stress (druk), je opleidingsniveau of wat voor soort werk je doet (al zijn er wel beroepsgroepen die gevoeliger zijn voor stress en burn-outs, maar daarover later meer). In de praktijk kom ik alle lagen van de samenleving tegen, maar vaak hebben deze mensen dezelfde persoonlijkheidskenmerken.
5 Tips die jouw risico op een burn-out kunnen verkleinen:
- Ken je persoonlijkheid. Leer de persoonlijkheidskenmerken herkennen die een rol spelen bij een verhoogd risico op een burn-out en kijk of je deze ook herkend in jouw eigenschappen. Dit proces vraagt om zelfreflectie. Het is erg moeilijk om eerlijk naar jezelf te kijken, schakel daarom de hulp van anderen in.
- Accepteer je persoonlijkheid. Benoem de kwaliteiten van jouw eigenschappen, maar ook de valkuilen (de ’te’). Het is vaak moeilijk te accepteren dat je bepaalde negatieve eigenschappen bezit, maar natuurlijk is niemand perfect.
- Onderzoek de tegenstelling(en) in je persoonlijkheid. Probeer hierbij uit te gaan van de twee uitersten van de eigenschap (bv. Perfectionisme – onvolmaaktheid). Waar ligt de balans, het midden, voor jou? Ken je de uitersten van de tegenstelling in jezelf? Naar welke uiterste neig je? Waar ligt jouw midden, en waar zou deze moeten liggen volgens jezelf?
- Bespreek je persoonlijkheidskenmerken. Ga in dialoog met anderen die je vertrouwt. Bespreek jouw eigenschappen, de mooie én de minder mooie kanten van een eigenschap. Hoe denken zij erover? Waar zouden zij het midden bepalen? Waar vinden zij dat jij zit? Als je luistert naar de ideeën en meningen van anderen zie je dat de waarheid erg persoonlijk is. Door deze zaken te bespreken met anderen, leer je beter te relativeren en naar jouw waarheid te zoeken.
- Let op de signalen van je lichaam. Je lichaam kan in verschillende (stress)situaties lichamelijke, emotionele of geestelijke signalen afgeven. Probeer te onderzoeken wat deze signalen jou willen aangeven. Sta open voor deze signalen/klachten, het zijn immers belangrijke indicatoren waar we voor moeten waken.
Persoonlijkheidskenmerken zitten vaak ingeworteld in jezelf. Wil je daadwerkelijk aan de slag met het ontdekken, herkennen en ‘verbeteren’ van uw persoonlijkheidskenmerken omdat je last hebt van deze eigenschappen, dan zul je gespecialiseerde hulp moeten inschakelen.
Leuk als je een reactie geeft op mijn blog.
© www.ligtpunt.nl | Nell van de Ligt. Alle rechten voorbehouden. Wil je dit artikel gebruiken in een tijdschrift, nieuwsbrief of op een website. Dat kan zolang je de copyright en een werkende link naar mijn site opneemt.